Bursa ve İstanbul'da yaşanan sel felaketlerinin ardından hem bu doğal afeti tanımak hem önlem almak hem de afetten en az hasarla kurtulmak için Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve AFAD internet sitelerinde Şiddetli Yağış ve Selden Korunma başlığı altında önemli bilgiler veriyor. KIDA okurları için bu önerileri topladık.
SEL NEDİR?
Bir bölgede yeryüzünü belirli bir süre için tamamen veya kısmen su altında bırakan su akıntılarına sel denir.
Sel olayı, ani ve fazla miktardaki yağış veya kar erimesi sonucu gerçekleşir. Ender de olsa gölet ve baraj setlerinin yıkılması sonucunda da sel olayı yaşanır.
Akarsu yataklarının ya da göl alanlarında kapasitenin üzerinde su birikmesi olayına ise taşkın denir.
Zemindeki tabakaların geçirimsiz olması, bitki örtüsünün olmaması ya da cılız olması, akar suyun akacağı doğrultudaki dere yataklarının tıkalı olması seli oluşturan başlıca etmenlerdir.
Yeryüzünde depremden sonra en fazla can ve mal kaybına neden olan afet sel ve taşkınlardır.
Sel olayı meskenlerin su altında kalmasına, insanların boğularak ve sürüklenerek yaşamlarını yitirmesine, bazı malların sürüklenerek tahrip olmasına neden olur.
Tarım alanlarının gereksiz materyallerle kaplanması, kanalizasyon sularıyla içme sularının karışması, sonucunda salgın hastalıkların baş göstermesi selin başlıca etkileridir.
SEL RİSKİ OLAN BÖLGELERDE YAŞIYORSANIZ...
Son meteorolojik durumla ilgili güncel bilgiye sahip olun
Sel uyarılarını radyo ve TV’dan takip edin. Meteoroloji’den telefonla bilgi alın.
Selleri tahmin etmek onları tetikleyen olayların türü ve doğasına bağlıdır. Kısa süreli yoğun yağış ani sele, uzun süreli yağışın nehirlerin taşmasına neden olacağını unutmayın.
Bulunduğumuz yerleşim yerlerinde sel uyarı işaretleri ve uyarı sistemlerini öğrenin.
Binaları diğer afetlerde olduğu gibi sele karşı da sigortalatın.
SELDEN ÖNCE YAPILMASI GEREKENLER
Evde değerli eşya ve önemli belgeleri yüksek yerlere kaldırın.
Varsa afet ilk yardım çantasını yanınıza alın.
Tahliye edilme olasılığına karşın kullandığınız reçeteli ilaçları acil durum çantanıza ekleyin.
Zarara yol açabilecek ya da zarar görebilecek eşyaları içeri alın.
Su kaynakları kirlenebileceğinden, yedek içme suyu olduğundan emin olun
Suyun evi terk ettiği her yerden içeri de girebileceğini hatırlayın. Kum torbaları temin edin.
Selin kullanabileceği ark, hendek, vadi ve kanyon gibi yerlerden uzak durun
Açık alandaysanız en yüksek cisim siz olmayacak şekilde tepeye çıkın.
Evinizdeki küvet ve bidonları şebeke suyunun kirlenme ihtimaline karşı temiz su ile doldurun.
SEL SIRASINDA YAPILMASI GEREKENLER
Su yatağı ve çukur bölgeleri hemen terk edin. Kanallar, bodrum ve alt geçit benzeri noktaların risk taşıdığını aklınızda bulundurun.
Yüksek ve güvenli bölgelere giderken asla sudan karşıdan karşıya geçmeye çalışmayın; su aniden derinleşebilir.
Selden ölümlerin çoğu sel sularına girilmesinden kaynaklanmakta. Ayak bileğimize kadar olan sel suyu bizi; dizimize kadar olan sel suları araçlarımızı sürükleyip götürebilir.
Aracınızı selden etkilenmeyecek bir yere çekin.
Asla sel suyu içinde araba kullanmayın, ölümlerin yüzde 80’i araç içinde gerçekleşir.
Araçta herhangi bir arıza oluştuysa hemen terk edin ve yüksek bir yere çıkın.
Yollar akan sular tarafından doldurulacağı için eğer araç 60 cm yükseklikteki hareket eden suda kalmışsa su onu kaldırıp sürükleyebilir.
Ev ya da iş yerinizi boşaltmanız gerekiyorsa elektrik, doğalgaz vb. kapatın.
Pencere ve kapıları korumak için taşınabilir engeller yerleştirilebilir.
Suyla sürüklenen enkazın yönünü kum torbalarıyla değiştirerek binadan uzak tutabiliriz.
Bazı durumlarda bütün kapıları açarak suyun binanın içinden akmasına izin vermek çok daha iyidir; böylece su basıncının yapının taşıyıcı sistemine zarar vermesi önlenebilir.
Özellikle geceleri, selin tehlikelerini görmek güçleşecektir; daha dikkatli olun.
Elektrik kaynaklarından uzak durun, çarpılabilirsiniz.
Dışarı çıkmanız gerekiyorsa, uzun ağaçların ve elektrik direklerinin altında durmaktan kaçının.
Binada gaz sızıntısı olduğunu düşünüyorsanız, herhangi bir elektrikli alet ve ışık kullanmayın. Işığa ihtiyacınız varsa pilli fener kullanın.
SELDEN SONRA YAPILMASI GEREKENLER
Suda yürümek zorunda kalırsanız, mümkünse önünüzdeki zeminin sertliğini kontrol etmek için bir çubuk kullanın ve suyun hareket etmediği yerleri tercih edin.
Sel felaketi suların geri çekilmesi ile sona ermeyebilir. Otoritelerden “Geri dönün” bilgisi alınmadan ve hasarı kontrolü yapılmayan binalara kesinlikle girmeyin.
Binaları kontrol ederken su geçirmez ayakkabı ve pille çalışan el fenerleri kullanın.
Duvarlarda, katlardaki zeminlerde ve pencerelerde, tavan, sıva vb. malzemelerin dökülmesi riskini ve genel hasarı kontrol edin.
Sigorta işlemleri için zarar gören yerlerin fotoğrafını çekin.
Sel sonrasında da ikincil afet olarak yangınlar çıkabilir. Bu nedenle evde gaz sızıntısı, suyun altında kalmış elektrik aksamı, fırın, ocak ve elektrikle çalışan eşyaların olmadığına emin olun.
Binalardaki sel sularını yapının daha fazla zarar görmemesi için yavaş yavaş boşaltın.
Sel sularıyla temas etmekten kaçının. Çeşitli bulaşıcı organizmaların genellikle taşkın suyunda gelişerek, insan sağlığını tehdit ettiğini aklınızda bulundurun.
Sel suları ayrıca kanalizasyon ve zehirli kimyasal maddeler de içerir. Çocukların sel suları ile oynamasına müsaade etmeyin.
Lağım çukurları, mikroplu tanklar ve atık su sistemlerini sel sonrası insan sağlığına zarar vermemeleri için mutlaka yetkililere kontrol ettirin.
Konuta sel sırasında yılan ve benzeri hayvanlar girebilir. Bu konuda dikkatli olmak gerekir.
Özel ilgiye ihtiyacı olan afetzedelere -yaşlılar, bebekler, özürlüler- yardımcı olun.
Sel suyu ile temas etmiş konserve dahil bütün gıda malzemelerini atın.
Taşkınla gelen çamur, lağım suyu ve kimyasal maddeler içerebilir. Sel suyuna temas etmiş olan her şeyi temizleyin ve dezenfekte edin.
Su baskınlarının azaldığı alanların risk barındırabileceğini unutmayın. Örneğin hasar görmüş yollar, araçların ağırlığı altında çökme tehlikesi oluşturabilir.
YÖNETİMLERİ SEL TEHLİKESİNİ ÖNLEME KONUSUNDA TEŞVİK EDİN
Yerel yönetimler dere yataklarına yerleşim yapılmaması konusunda titizlik göstermeli, buralarda yerleşim önlemeli.
Yerleşim yerleri içinden geçen dere yatakları ve drenaj kanallarında, ayrıca dere ve nehirlerin denizle birleştiği noktalardaki kanallarda zamanla oluşabilecek tıkanmalara düzenli olarak temizlenmeli, sürekli açık olmaları sağlanmalı.
Yerleşim yerleri içinden geçen dere yatakları ıslah edilmeli.
Çevredeki yeşil alanlar korunarak ve artırılarak hem erozyon hem sel önlenmeli.
Sel tehlikesi bulunan eğimli yamaçlarda teraslama ve ağaçlandırma yapılmalı.
Çukur alanlarda, binaların bodrum katlarına su basma tehlikesi yüksek olduğundan, bu türlü yerlerde bodrum yapılmamalı, su basman kotu yüksek tutulmalı.
Şehir içlerinde yeterince yağmur suyu kanalı olmalı ve bunların sürekli bakımları yapılmalı.
Her tip meteorolojik afet için, günümüzde yağış alanları ve yağış yoğunluklarının belirlenmesinde oldukça etkili bir biçimde kullanılan radar sistemleri ve uydu verileri ile çalışan erken uyarı birimleri teşkil edilmeli.
Bu uyarı birimi ile koordineli olarak çalışacak il ve ilçelerde kurtarma birimleri oluşturulmalı.

Comments